Lutjegast

Een dorp waar je zo aan voorbij rijdt. Als je al in de buurt komt. Aan de rand van de provincie Groningen, op de grens met Friesland. Lutjegast. Er is maar een reden om te dorp te kennen: Abel Tasman. Hier werd hij begin 17e eeuw geboren. Nog alom aanwezig in straatnamen, huisnamen, een café, gedenkstenen, kunstwerken, etenswaren. Plus een heus Abel Tasman museum in het dorpshuis Kompas.  De heer Algra, zestiger en vrijwilliger van dienst vandaag,  ontvangt ons vriendelijk in de gezellige ruimte, die oogt als een flinke woonkamer. Vitrines met scheepsmodellen van Tasmans schepen  “Zeehaen” en “Heemskerck”, reproducties uit zijn journaal, kruiken en vazen uit VOC schepen.  Andere vitrines met kunstvoorwerpen van gemaakt ter herdenking van Tasmans ontdekkingen. Nog regelmatig komen gezelschappen uit Australië en nieuw Zeeland naar Lutjegast.

Het is een prachtig zonnige dag, die uitnodigt voor een wandeling door het dorp. Nee, zegt de heer Algra, als ik vraag of er iets rest van Tasmans  geboortewoning. Het is zelfs niet bekend waar die stond. Er is überhaupt niets meer over uit Tasman tijd. Behalve één ding. De heer Algra wil ons graag de hervormde kerk laten zien. Die is gesloten, maar hij heeft de sleutel. In de vloer van het 19e eeuwse gebouw zijn stenen verwerkt van de oorspronkelijke middeleeuwse kerk. Tasman zou ze zo maar met eigen ogen gezien kunnen hebben.

De meest fascinerende verhalen uit Tasmans journaal zijn die over ontmoetingen met de inheemse bevolking. Tasman was op zijn hoede, maar trad de bevolking op de eilanden met een “open mind” tegemoet.  Je zou het een misverstand kunnen noemen, als Tasman aanlegt in een baai in Nieuw Zeeland en trompetgeschal laat horen als begroeting aan de inheemse bevolking. Die dat op een beurt interpreteren als een signaal van oorlog en de aanval openen. Tasman vertrekt uit wat hij “Moordenaarsbaai” noemt, om Nieuw Zeeland voorgoed de rug toe te keren. Zelfs de witte vlag op de prauwen van de inheemsen, die waarschijnlijk hun vergissing inzien, helpt niet meer.

Een week of wat later, bij het eiland Tongatapu, is er een en al innige vriendelijkheid tussen Tasmans bemanning en de inheemse bevolking. Levendige ruilhandel in het voordeel van Tasman die nogal questieus te boek staat als rolmodel voor de VOC mentaliteit.

Kleine gebeurtenissen, kleine misverstanden hebben grote gevolgen.

Vlakbij het dorpshuis van Lutjegast staat een mooi wit huisje. Abel Tasman Hus, staat in sierlijke letters op de gevel. In het raam hangt een opvallend roze poster. “Ik zeg NEE tegen een AZC”.  Een foute interpretatie? Een misverstand? Of zijn deze mensen begrijpelijk op hun hoede? Gevolgen heeft het wel. Ik denk dat Abel's geest hier daadwerkelijk nog rondwaart.