Lili Marleen

Honderd jaar geleden eindigde de Eerste Wereldoorlog. Soldaat Hans Leip, toen 25 jaar, had gevochten aan het oostfront in de Karpaten. Het soldatenleven was niet zijn passie. Hij was schrijver, journalist, dichter. Tijdens zijn training tot militair in Berlijn schreef hij een gedicht: "Das Madchen unter der Lanterne". Het werd de tekst van een wereldhit.

De MS Flinthorn vaart rustig de haven uit van Bensersiel, een klein stadje aan de noordkust van Nedersaksen. In 40 minuten volbrengen we de overtocht naar Langeoog, het vijfde in de rij van Duitse Waddeneilanden. Pal naast de haven ligt het perron van de Inselbahn, een kleurig treintje dat in tien minuten naar het dorp boemelt. Heerlijke kneuterigheid ten top.

Langeoog, met haar typische vorm van een omgekeerde hockystick is geen groot eiland. In oppervlak maar half zo groot als Schiermonnikoog. Maar, met 2000 zielen heeft ze het dubbele aantal inwoners van haar Nederlandse broer. Sinds de Duitse waddeneilanden in de 19e eeuw werden ontdekt als kuuroord steeg het inwoneraantal flink.

Een van die inwoners was Liese-Lote Bunnenberg, bekend geworden onder haar artiestennaam Lale Anderson. Geboren in 1905, werd ze tijdens de Tweede Wereldoorlog beroemd met de vertolking van het gedicht van Hans Leip. Lili Marleen. Wie het nummer niet meteen herkent aan de titel, zal bij het beluisteren ervan een 'aaah' van herkenning slaken. "Vor der Kaserne, vor dem grossen Tor, stand eine Lanterne und steht sie noch davor." 
Het is een lied over een meisje dat bij een lantaarn wacht op haar vriendje de soldaat.

Het werd in 1941 een hit onder Duitse en later geallieerde troepen in Afrika. Joseph Goebbels vond het niets, onpattriottisch,  maar deze muzikale opmars was niet te stoppen. Marlene Diettrich maakte er een cover van. Anne Sheldon zong de Engelse versie. En zo ging het door. Nog nooit had een Duitse artiest zoveel langspeelplaten verkocht als Lale Anderson. Het lied werd in 200 versies en 50 talen uitgebracht, tot aan een Nederlandse versie toe, gezongen door Lou Bandy.

Lale Anderson had een problematische relatie met de Nazi's. Na haar weigering mee te gaan op een werkbezoek aan het ghetto van Warschau viel ze in ongenade. Ze mocht niet meer voor soldaten optreden en besloot uit het zicht van het regime te verdwijnen. Het rustige eiland Langeoog, aan de rand van Duitsland was daarvoor de juiste plek. Ze bleef er wonen tot aan haar dood in 1972.

Nog steeds is zij het handelsmerk van Langeoog. Een paar minuten lopen van het Inselbahhof in het dorp kom je bij een bronzen beeld van een vrouw bij een lantaarn. In 2005 vervaardigde Eva Recker een levensgrote Lale Anderson. Het is nu DE bezienswaardigheid van het rustige eiland. Verderop, op het kerkhof dicht bij de zee ligt Lale begraven. Een wegwijzer bij de ingang bengt je bij haar graf, dat net als het beeld een toerische attractie is geworden. Haar voormalige woning vlakbij is nu een luxe pension.

Lili Marleen en Langeoog horen bij elkaar. En verder? Verder voelt Langeoog leeg. Geen drukte, geen auto's geen grote verhalen. De wind, de zee, de duinen beheersen alles. Het zachte gesnor van fietsen, schapen in de wei. De bewogen geschiedenis van Duitsland ligt ginds op het vaste land. Slimme keus van Lale, om te gaan wonen achter de horizon.