In één klap

Aan de beschrijving van de Beierse stad Nördlingen in de Baedeker reisgids van 1913 hoeft 110 jaar later bijna niets gewijzigd te worden. Het is een ‘noch von der alten Ringmauer umgebene ehem. Reichsstadt an der Eger.’  Gevolgd door een beschrijving van tal van historische gebouwen. Ze zijn er nog allemaal. De middeleeuwse stadskern van Nördlingen is een parel. Zo mooi bewaard gebleven. De witte muren van de klassieke vakwerkhuizen, de trapgevels, de smalle straten en sfeervolle pleintjes.

‘Lohnend eine rundwanderung auf dem Wehrgang der wohlerhaltenen Stadtmauern’.  Ik wandel in de stromende regen door de oude stadspoort naar de weergang boven de stadsmuur, waar ik net als in 1913 droog een rondje om het oude centrum kan lopen. Nördlingen is een van de drie Duitse steden die een volledig intact gebleven omwalling heeft. Dat zie je heel mooi vanaf de 90 meter hoge toren van de St Georgskirche. Of leg de plattegrond in de oude Baedeker reisgids naast een recente luchtfoto, dan zie je het ook. 

Ja, het is logisch dat dit Beierse stadje toeristen trekt. Niks vreemds aan. Toch, er was hier een groep bezoekers die misschien je wenkbrauwen doen fronsen.

Want wat deed de crew van de maanmissie Apollo 14 hier? In hotel Altreuter dat midden in het stadje ligt zie je door hen gesigneerde fotos hangen. Samen met de hoteleigenaar gezellig aan een biertje. Een van de foto’s toont de lancering van de Saturn V raket waarmee de mannen naar de maan gingen. In een hoek prijkt een levensgrote handtekening van  Alan Shepard, de allereerste Amerikaan ooit in de ruimte. 

Nee, deze heren kwamen hier niet voor een gezellig uitje. Voor de NASA was Nördlingen serious business. Mateloos geïnteresseerd in de geologie van de maan en haar kraters kwamen ze juist in deze plaats onderzoek doen. Om het bewijs te vinden van een catastrofale gebeurtenis 14 miljoen jaar geleden.

In het lokale museum Nördlinger Ries ligt dat bewijs. Het is te zien in de boorkern die Amerikaanse geologen, werkend voor het maanprogramma van de NASA, in 1960 hier uit de grond naar boven haalden. Er zat gesmolten gesteente in, sueviet genaamd. Het gevolg van een geweldige explosie. Niet door een vulkaanuitbarsting maar door een meteoorinslag. Die ontdekking was destijds groot nieuws.

Wat een dramatische gebeurtenis die dag 14 miljoen jaar geleden. Een brok steen uit de ruimte met een doorsnee van twee kilometer raasde door de dampkring naar de aarde. En niet bepaald zachtjes. Met 100.000 kilometer per uur sloeg het object in. De gevolgen: een krater van een paar kilometer diepte die aansluitend  zorgde voor een enorme eruptie. Al het leven binnen  een straal van 100 km werd door de klap weggevaagd. En dat was heel wat, want er liepen in die tijd al tal van diersoorten rond, zoals de voorgangers van de huidige olifanten, paarden en herten.  Gesmolten materiaal sloeg honderden kilometer verderop neer. Het in elkaar geperste gesteente kwam als een enorme eruptiezuil omhoog belandde in een wijde cirkel rond de inslagkrater. 

Vanaf de toren van de St Georgskirche zie je dat heel mooi. Precies zoals in de Baedeker gids staat: een ‘umfassende Aussicht über das Ries’ Aan de horizon, achter de ronding van de stadsmuur zie je een ring van heuvels, waarvan we nu weten wat toen nog onbekend was: het is de buitenrand van een meteoorkrater. 

Kijk ook maar eens op hoogtekaarten en geologische kaarten van het gebied, overal die wal als markante ringvorm in het landschap.  

Lang geleden was ik op het Mexicaanse schiereiland Yucatan in de buurt van de Chixulub krater. Beroemd van de inslag die het uitsterven van de dino's tot gevolg had. Maar nu ga ik een stap verder. Ik loop en slaap in zo'n ding.  Ik vind het groots, een nachtje op de (huidige) bodem van een echte meteoorkrater. 

Minder onder de indruk waren de jongens van Apollo 14. NASA wilde haar astronauten serieus voorbereiden op geologisch onderzoek naar meteoorkraters op de maan. En dus brachten ze Alan Shepard en kornuiten hier naar Nördlingen. Maar Alan was niet zo geboeid. Eenmaal op de maan werd hij niet beroemd vanwege zijn speurwerk naar gesteenten, maar vanwege het partijtje golf dat hij met meegesmokkelde golfballen speelde op het maanoppervlak. Het maakte Alan in één klap onsterfelijk, zeker onder golfers.  

Een balletje steeg op, zweefde een eind weg en daalde zachtjes neer op de bodem. Nee, dat veroorzaakte geen grote inslag. Maar wel een heel klein kratertje.