Tsunami hoofdstad

Bericht van het Pacific tsunami warning center, Ewa beach, Hawaii. Donderdag 28 april 2016 3.42 pm. AN EARTHQUAKE WITH A PRELIMINARY MAGNITUDE OF 7.0 OCCURRED IN THE VANUATU ISLANDS AT 1933 UTC ON THURSDAY APRIL 28 2016. BASED ON ALL AVAILABLE DATA HAZARDOUS TSUNAMI WAVES ARE FORECAST FOR SOME COASTS. A DESTRUCTIVE PACIFIC-WIDE TSUNAMI IS NOT EXPECTED AND THERE IS NO TSUNAMI THREAT TO HAWAII. 

Geen gevaar dus. Met tsunami's kun je beter niet spotten. Zeker niet hier in Hilo Bay, op Hawaii Big Island. De stad Hilo heeft als bijnaam 'tsunami hoofdstad van de Verenigde Staten'. Al verschillende keren keihard getroffen. 

Eng is dat. Wie herinnert zich niet de angstaanjagende beelden van de Tsunami in de Indische oceaan op tweede kerstdag 2006? In die kerstweek leerden we allemaal dat nieuwe Japanse woord kennen. Haven (tsu) en golf (nami) gaan niet altijd goed samen. Het veroorzaakte 230.000 doden wereldwijd. Een paar jaar voor die ramp in 2006 was ik aan de zuidwest kust van Sri Lanka. Pal aan zee. Nog nooit van dat Japanse woord gehoord. Kerst 2006 werd de kust daar overspoeld door monstergolven, met een desastreus effect. Met mij zullen veel mensen die ooit in een van de getroffen gebieden op reis waren beseft hebben dat ons dat ook had kunnen overkomen. Ik ben sindsdien een stuk oplettender. 

Sinds het midden van de negentiende eeuw is Hawaii gemiddeld eens in de twaalf jaar door een tsunami geraakt. 
De 50e staat van de VS bestaat uit een serie eilanden die netjes op een rij liggen, van west naar oost. Big island Hawaii is het laatste in die rij. Als een aardbeving in het oostelijk deel van de Stille Oceaan, bv bij Chili of Alaska, een tsunami veroorzaakt, is Big Island Hawaii het eerste eiland dat wordt bereikt. En daar wordt het water naar een laag punt gedreven: de baai van Hilo. Als een trechter zorgt de baai ervoor dat de tsunami aan kracht en snelheid wint tot ze de stad Hilo bereikt. Zie hier de geografische pechpositie van deze overigens prachtig gelegen plaats. Meerdere tsunami's hebben aan deze stad grote schade toegebracht en daarbij zijn veel slachtoffers gemaakt. 

Soms ontdek je als reiziger pas achteraf dat een belangrijke episode in de geschiedenis van een gebied totaal aan je voorbij is gegaan. Tien jaar geleden was ik in Valdivia, aan de kust in het midden van Chili. Ik was gefascineerd door de Nederlandse kolonie 'Brouwershaven' die daar in 1643 enkele maanden had bestaan. Wat ik miste was het verhaal van de aardbeving van 1960. Niet zomaar een beving. Het was er een van 9,5 op de schaal van Richter. De sterkste aardbeving ter wereld die ooit is waargenomen. De helft van de gebouwen in de stad was vernietigd: 20.000 mensen in de stad waren op slag dakloos. In heel Chili maar liefst twee miljoen.

De beving veroorzaakte een tsunami die met de snelheid van een vliegtuig door de Stille Oceaan ging om na 15 uur Hawaii te bereiken. En ja, Hilo was de klos. Golven hoger dan tien meter beukten op de stad. 500 huizen en bedrijven vernield, 60 doden. De foto's die ik zie van de ravage zijn indrukwekkend. Delen van de stad dicht bij de kustlijn werden helemaal weggevaagd. Soms voor de tweede keer, zoals de wijk Shinmachi, waar Japanse immigranten woonden. Die was al eerder door een tsunami in 1946 vernield. Ditmaal werd het niet meer opnieuw opgebouwd. Vandaag de dag wandel je door een mooi aangelegd  park. De hele strook tussen de stad en de baai is nu groen. Je zou kunnen zeggen: tsunami proof gemaakt. Het maakt de stad tot een heerlijke plek om te verblijven. In het sfeervolle historische  centrum is men er niet in geslaagd alle gaten die de tsunami sloeg te dichten. Verschillende plekken zijn onbebouwd gebleven, een herinnering aan de ramp.

Niemand wil door een tsunami verrast worden. Na de gebeurtenissen van 1960 werden internationale afspraken gemaakt over de waarschuwing tegen tsunami's en de monitoring van aardbevingen in de Stille Oceaan. Onder leiding van de Verenigde Naties werd in 1968 het Pacific Tsunami Warning Center opgericht, hier op Hawaii. 
Tegenwoordig zorgt een monitoringssysteem dat drukverschillen in zee meet, samen met een communicatiesysteem voor waarschuwingen tegen mogelijke tsunami's. En mocht je een waarschuwing missen: in bewoonde kuststreken die gevoelig zijn voor tsunami's luiden sirenes bij tsunamigevaar en zijn evacuatieroutes met bewegwijzering aangelegd. Ik zag ze op Tonga en Samoa, en hier op Hawaii ook.  Mensen kunnen zo op het laatste moment nog een veilig heenkomen vinden. 

Ik vind het geruststellend dat ons vakantiehuis een eindje boven het stadscentrum van Hilo ligt, op veilige afstand van tsunami gevaar. Ik kan het niet helpen beneden aan de baai de zee nauwlettend in de gaten te houden. Even denk ik dat ik overdrijf, gemiddeld eens in de twaalf jaar is niet bepaald vaak. Tot ik het bericht van het Pacific Warning Center nog eens nalees. Het sluit af met: "remain observant and exercize normal caution near the sea". Dank, dat blijf ik dus doen.