Een Zweeds sprookje

Heldere Zweedse nachten. Ze staan garant voor een prachtige sterrenhemel. Wie naar het firmament kijkt ziet naast ontelbare sterren andere opvallende objecten. Planeten die je kraakhelder en fel schijnend aankijken. De lichtflits van een voorbijschietende  meteoor, satellieten die traag en zonder geluid langs de sterren voorbij trekken, knipperlichtende vliegtuigen op grote hoogte. 
Ik kan me voorstellen dat menigeen tussen al die objecten ook onverklaarbare dingen meent te zien. En voor je het weet pakken ze de telefoon om een melding te doen bij een UFO hotline: er trok een ongeïdentificeerd vliegend object voorbij.  Het is bekend dat 99% van die waarnemingen perfect verklaarbaar blijken. Maar ja, die ene procent he? Die zorgt voor een ware industrie van speurders en schrijvers: ufologen. Zeg nou zelf, de gedachte dat we in contact zouden staan met buitenaardse wezens is ronduit spannend. 

Ik ben nog steeds gefascineerd door het verhaal van Farmington, New Mexico waar ik een paar jaar geleden op rondreis door de Verenigde Staten mee kennismaakte. Wat hebben die mensen gezien? 

Met die vraag in mijn hoofd wandel ik een paar honderd meter een stil bospad over. Ik ben in ,Ängelholm, in het zuidwesten van Zweden. Midden in dit bos staat een monument waar elke Zweed van heeft gehoord. 
Ik heb het bijna bereikt als ik plots uit het niets iemand achter me hoor lopen. Ik draai me om. Ik zie een jogger die zijn sportieve activiteit blijkbaar heeft ingeruild voor een rustige en zachte wandelpas. Ik groet hem kort terwijl ik me afvraag waar die gast zo plotseling vandaan komt. Alsof er nog niet genoeg mysterieuze sfeer hangt hier. Dan sta ik op een open plek. Middenin staat een klein betonnen object in de onmiskenbare vorm van een klassieke vliegende schotel. Het monumentje ziet er een beetje verweerd uit. Eromheen zijn in het gras cirkels aangebracht die de ware omtrek aanduiden van de UFO die hier 75 jaar geleden zou zijn geland. 

We praten over 18 mei 1946. Gosta Carlsson, een man van 28 jaar, loopt in de schemering door het bos als hij plotseling een toestel voor zich ziet in de vorm van een schotel met antenne en landingsgestel. En dat is nog niet alles. Hij ziet ook mensachtige wezens die druk doende zijn. De schotel verdwijnt even later pijlsnel de lucht in. 
Ook Gosta gaat er van schrik vandoor. Thuisgekomen vraagt zijn vrouw wat er met zijn huid is gebeurd. Die zit vol stuifmeel. Nu wordt het verhaal echt mooi. Carlsson droomt de nachten na de ontmoeting over het stuifmeel. Hij 'leert' dat het mogelijk is geneeskrachtige stoffen uit de stuifmeelkorrels te halen. Die kennis is de basis van een zeer succesvolle onderneming in geneesmiddelen uit natuurlijke grondstoffen. 
Het verhaal over de ontmoeting met een UFO houdt Gustav 25 jaar lang voor zich. Tot hij in 1971 vind dat hij er mee naar buiten kan treden. De media springen er natuurlijk bovenop. De 'Pollenkoning', zoals hij wordt genoemd, is op slag beroemd in heel Zweden. 

Om alles kracht bij te zetten laat Carlsson een schaalmodel van de UFO als monument plaatsen op de plek in het bos waar het allemaal gebeurde. Iets verderop zet hij bij een kleine open plek nog een gedenkteken: 'UFO graven'. Alsof het allemaal nog niet genoeg is verteld Gustav dat hij heeft gezien hoe op deze plek twee omgekomen aliens tijdelijk zijn begraven door hun soortgenoten. De objecten die een van de aliens wegwierp in het bos heeft hij later teruggevonden en meegenomen. Zijn weigering om ze degelijk te laten onderzoeken maakt dat velen zijn waanzinnige verhaal in twijfel trekken. Waren het allemaal verzinsels, was het een mooie marketingstunt? Of heeft hij wel degelijk iets onverklaarbaars meegemaakt en dat een beetje 'aangevuld' met wat fictie? We weten het niet. Gustav zelf zal het ons niet meer kunnen vertellen. Hij is in 2003 overleden. Met achterlaten van een monument dat als bezienswaardigheid staat op de kaart van Ängelholm.

Het valt op dat veel UFO waarnemingen werden gedaan vlak na de Tweede Wereldoorlog, aan het begin van de wapenwedloop tussen west en oost. Vaak in de buurt van militaire bases. In Zweden werden in 1946 maar liefst 2000 waarnemingen van raketvormige vliegende objecten opgetekend. Een deel daarvan werd ondersteunt door radarwaarnemingen en op de grond gevonden fragmenten.

De aanvankelijke verklaring dat men lichtsporen van meteoren had gezien werd al snel in twijfel getrokken: er waren teveel waarnemingen op momenten er geen meteorenregens te verwachten waren en de bewegingen van de waargenomen objecten leken niet van natuurlijke aard. Vervolgens ging de aandacht uit naar de voormalige Duitse V-2 basis in Peenemünde. Waren de Russen met geheime raketproeven bezig? Een paar jaar geleden bezocht ik die voormalige V-2 basis. Het grimmige verhaal van Peenemünde helemaal in het plaatje van de 'ghostrockets' die in 1946 werden gezien. Maar ook deze mogelijke verklaring werd in legerkringen in twijfel getrokken: er zijn na de Tweede Wereldoorlog geen raketlanceringen meer gedaan vanuit die locatie. Het Zweedse leger nam de UFO observaties zeer serieus en bestempelde een groot deel ervan als getrouwe waarnemingen van raket-achtige objecten. Ook het Amerikaanse leger was zeer geïnteresseerd, tot in hoge kringen toe. Met het uitdoven van de Koude Oorlog nam ook het aantal meldingen van vreemde objecten in de lucht geleidelijk af. Maar we zien ze nog steeds en blijven ons afvragen wat precies.

Als kind kreeg ik ooit een mooi boekje cadeau: 'Zweedse sprookjes'. Ik heb alle sprookjes meerdere keren gelezen. Sprookjes en sagen zijn zo interessant omdat ze vaak zijn gebaseerd op iets dat waar is gebeurd. Daaromheen is een kleurrijk en spannend epos gebouwd. Bewust, of omdat we meenden dat het verhaal zich zo had voltrokken. Wat nu precies echt is gebeurd en wat er bij verzonnen is, is meestal niet meer te achterhalen. Over blijft een goed verhaal, dat de moeite van het lezen en uitpluizen waard is. Voor zo'n verhaal mag je best een monument oprichten.