Dondersteen

De film Jurassic Park wel eens gezien? Een van de vijf delen, of allemaal? Dan heb je vast iets met dino's. Jaren terug zag ik Colorado het Dinosaur National Monument, een geconserveerde strook van een rivierbedding bezaaid met fossielen van dinoskeletten. Heel indrukwekkend. 
Niet alleen de reptielen zelf in al hun soorten en maten wekken nog steeds ontzag, hun uitsterven zo plotseling 60 miljoen jaar geleden ook. De inslag van een grote meteoriet in Centraal Amerika veroorzaakte zo'n enorme stofwolk in de atmosfeer dat het donker en kouder werd op aarde. Gewassen groeiden niet meer. De dieren ze ze aten gingen dood.  
En dat waren niet alleen dino's.

Weg nummer 21 tussen Helsingborg en Kristianstad in de provincie Skåne van Zweden komt langs het weinigzeggende dorpje Ignaberga. Heb je echter iets met geologie dan stop je op dit punt. Direct naast de weg ligt een steengroeve. Een pad stijl omlaag brengt je naar de vlakke bodem waar je opkijkt tegen hoge wanden van wit kalksteen. 
Het is zondag. Geen gegrom van monsterlijke graafmachines vandaag. Een vader scharrelt met zijn zoon rond in de stilte van de groeve. Wat doen zij hier? 
Fossielen zoeken, net als ik. Ze komen uit Lund en zijn op een dagtochtje met schep en plastic bakje. Ze tonen me hun vondsten, waaronder echte haaientanden. Je kunt hier zelfs krokodillentanden vinden weet het jongetje. 

Het meest bekend is deze plek vanwege zogenaamde Belemnieten die er in grote aantallen liggen. Loop wat rond en je vind ze zo. Ze zien eruit als kogelhulzen. Het zijn de versteende resten van kleine inktvissen. Heel oud, uit het geologisch tijdperk Krijt: 150 tot 50 miljoen jaar geleden. Het was een tijd met een warm klimaat en een hoge zeespiegel. Een groot deel van Europa lag in het water van de zogenaamde Krijtzee, waarin zand en kalk werden afgezet. Het wemelde er van het maritiem leven. Belemnieten kwamen heel veel voor. Ook in het zuiden van Nederland, waar ze deel uitmaakten van de voedselketen van onze bekende Limburgse dino: de Mosasaurus. 

Wandelend over de zonovergoten bodem van de steengroeve vind ik al snel  wat fossielen van Belemnieten in het opgehoopte zand.  Zomaar iets in je handen dat zoveel miljoenen jaren geleden hier rondzwom. Sommige exemplaren zijn in twee stukjes uiteen gevallen. De structuur van het skelet is aan de binnenzijde mooi te zien. Het is warm vandaag. De bodem van de groeve voelt haast als een oven. Geen atmosfeer om heel lang in te verpozen. 

De Belemniet is pas relatief recent herkend als het gefossiliseerd skelet van een inktvissoort. Lang werden er heel andere betekenissen aan de kegelvormige objecten toegeschreven. Men dacht dat het de resten waren van bliksemschichten die door goden naar de aarde waren geschoten. Donderkeil werden ze genoemd. Soms ook 'duivelsvingers'. Of gewoon 'dondersteen'. Dan weet je meteen waar dat woord vandaan komt. In Scandinavië dacht men meer aan een soort kaarsen die door dwergen en elven waren achtergelaten. En natuurlijk kende men helende krachten toe aan het vermalen pulp van de Belemnieten. 

Die grote meteoor die zich 60 miljoen jaar geleden als een enorme bliksemschicht op de aarde stortte, deed ook de Belemnieten de das om. Samen met de dino's stierven ze uit plotseling uit. Om zoveel miljoenen jaren later als fossiel gevonden te worden en ons het verhaal te leren van de catastrofale krachten der natuur. Ik neem een handjevol van die dingen mee. En een hoofd vol indrukken. 
Ik denk dat ik me vandaag op de bodem van de Ignaberga groeve meer in Jurassic park voelde dan ik ooit in de bioscoop zal kunnen zijn.