Hollen en stilstaan

Ik ben een type reiziger die er van houdt steeds nieuwe plaatsen aan te doen. Dus kom ik, Nederland en de grote Europese hoofdsteden daargelaten, niet vaak terug in oorden waar ik al ben geweest. Maar als ik ergens terugkom geeft dat altijd een sterk gevoel hoe de tijd plekken doet veranderen, of niet. Het was een shock te zien hoe het oude stadshart van Sjanghai na 20 jaar zo heftig was veranderd. En een geruststelling hoe na tien jaar het berghotel in Nepal nog exact hetzelfde bleek.  

De gastvrouw van het hotel waarschuwt me dat ik de stad niet meer zal herkennen. Al ben ik in de afgelopen decennia meerdere keren in Zweden geweest, de stad Malmö en ik hebben elkaar al 38 jaar niet meer gezien. Destijds maakte ik als eerstejaarsstudent geografie een dagtochtje naar de hoofdstad van Skåne. Het waren mijn eerste stappen op Zweedse bodem. Met de veerboot uit Denemarken naar Helsingborg en de trein verder naar beneden. Zo lang geleden. Het waren de hoogtijdagen van ABBA. Die nu ook terug zijn, zij het als hologram. Ik ben zo benieuwd of ik iets van mijn indrukken uit die tijd terug zal vinden. Een paar foto's die ik destijds van de stad maakte gaan mee als vergelijkingsmateriaal. Het station, een winkelstraat, een plein. Dat plein ja, waar ik toen een groepje meiden fotografeerde die door de stad trokken om een vrijgezellenfeest te vieren. Ze zullen ondertussen met pensioen zijn. Waar was dat ook alweer? Hebbes, het Stortorget, het grote plein niet ver van het treinstation. 

Daar sta ik dan. In het echt. Decennia later. En het beeld? Dat laat zich een beetje raden als je weet dat dit een plein vol historische gebouwen is. Bijna identiek aan het plaatje van toen. Geruststellend, zo'n tijdloze plek die je haast doet vergeten dat jij wel ouder en anders bent geworden. Zelfs de donkere bakstenen in grote cirkels liggen er nog gewoon. Het gebouw van de eeuwenoude apotheek Lejonet met gouden leeuw aan de gevel is precies hetzelfde. De reclameslogans uit de negentiende eeuw op de zijgevel zijn er nog, nu prachtig gerestaureerd. Mooi gedaan. 

Nog leuker zijn de dingen op het plein buiten het beeld van de foto die herken van toen. Zoals het bronzen standbeeld van koning Karl Gustav X, de koning die de zuidelijke provincies van Zweden, waaronder Skane, veroverde op de Denen en zo in de zeventiende eeuw het fundament legde voor het huidige land. Ik schreef er al over in Kristianstad.

Net als over de Nederlandse invloed op de stedenbouw in Zweden, dat ik ook terugzie in het grootste en meest opvallende gebouw op het Stortorget: het oude stadhuis. Nu lees ik dat het uit de zestiende eeuw stamt en gebouwd is in Nederlandse renaissance stijl. Iets wat me destijds volledig ontging. Misschien was ik teveel afgeleid door de flanerende meidengroep op het plein.  

Op het moment van mijn eerste bezoek aan Malmö ging het helemaal niet goed met de stad. De economische recessie van de jaren tachtig zorgde voor het verdwijnen van industrie en banen. Bewoners trokken naar voorsteden en het inwoneraantal van de stad liep flink terug. 

Dat de derde stad van Zweden zich stevig heeft herpakt zie ik in het havengebied ten zuidwesten van de historische binnenstad. Een volledig nieuwe wijk is hier in ontwikkeling. Het doet denken aan stadsdelen die je in veel Europese steden in voormalige industriegebieden of havens ziet verrijzen. Moderne bouwblokken, frisse kleuren, hier en daar uitdagende architectuur. Met Malmö's icoon, de Turning Torso als hoogtepunt. Letterlijk, het is met 54 verdiepingen het hoogste gebouw van Scandinavië. Goed te zien vanuit de wijde omgeving. Ook vanuit Kopenhagen. De komst van een brugverbinding met die stad gaf de overkant een enorme boost. Iedereen die ik in de afgelopen twee weken sprak in Skåne had het over de nabijheid van Kopenhagen. Nooit over het verre Stockholm. Vanuit een groot deel van de provincie ligt de Deense hoofdstad dankzij de Sontbrug op maar een uurtje rijden. Het maakte Malmö een magneet voor Kopenhagenaars die een betaalbare woning zochten. Nieuwe bedrijven streken neer, de stad kreeg zijn eigen universiteit.

Van malaise naar welvaart is ook het verhaal van Zweden zelf. Was het tot in de twintigste eeuw nog een van de armste landen in Europa, nu is het een topper op het gebied van welvaart. Het staat op de achtste plaats in de VN wereldranglijst van welvarendste landen. Twee posities voor Nederland. De bezoeker aan Zweden, dat ruim tien maal groter is dan Nederland met maar de helft van ons inwoneraantal, vindt uitgestrekte bossen en meren. Mooie steden met de sfeer van een provinciestad vol ingetogen mensen. Als voor jou rust niet gelijk staat aan saaiheid, is dit een ideaal land om te wezen. Van mij mag er nog van alles veranderen, maar dit Zweden hoop ik bij mijn volgende bezoek en dat daarna als een warm bad van herkenning weer aan te treffen.