Deja vu eilanden

Veel reizigers maken het mee. Ergens ver van huis is daar ineens een moment van herkenning: dit landschap doet me denken aan Limburg, deze gracht zou zo Amsterdam kunnen zijn.
Bij mij werkt het meestal andersom. Ik heb Nederland pas laat ontdekt. Recent was ik voor het eerst bij de Tafelberg in het Gooi, terwijl ik tien jaar geleden het beroemde exemplaar boven Kaapstad bezocht. Ik ben nog nooit in Spakenburg geweest, terwijl ik wel in het Japanse Holland-village een natuurgetrouwe kopie op ware grootte van het vissersdorp heb gezien.
Ik liep op de Chinese muur voor ik over de Afsluitdijk reed, bezocht eilanden van het voormalige Nederlands Indie voor ik voet op een Waddeneiland zette.

Opgeteld zag ik aardig wat keren bijzondere topografie in het verre buitenland, om pas daarna te ervaren dat Nederland ook zo'n plek of icoon heeft.

Vorig jaar was ik in Water Village in het centrum van Bandar Seri Begawan, de hoofdstad van Brunei. Ik schreef er een blog over. Heel bijzonder, een stad in het water, huizen verbonden door steigers die als straten fungeren.

Nu pas zie ik dat Nederland ook zoiets heeft: de Waterbuurt op Steigereiland in IJburg Amsterdam. Het woord alleen zegt genoeg: ook hier een eiland dat bestaat uit steigers. Het gebied is nog in ontwikkeling, maar een aantal 'straten' zijn al gereed. Geen steigers van hout zoals in Brunei, maar van onderhoudsvriendelijk metaal. 

Amsterdam heeft het goed voor elkaar: het weet op eilanden als Zeeburg en IJburg woonmilieus te creëren die een verlengstuk zijn van de typisch Amsterdamse stadsidentiteit: de Zuidbuurt van Steigereiland is een eigentijdse grachtengordel. Smalle straten, hoge panden, veel groen, tuinmuurtjes met bosjes fietsen. En vol kleur. Het zogenaamde welstandsvrije bouwen heeft hier gezorgd voor bonte rijen gekleurde panden in afwisselende bouwstijl. Een smaakvol en aangenaam geheel.

 Ik heb een mooie kaart van het Oostelijk Havengebied in een Bosatlas uit 1936.  Steigereiland was toen nog water, deel van het IJ. Het driehoekige eiland, Zeeburgereiland, was in de negentiende eeuw ontstaan door ophoging met baggerslib uit het Oostelijk Havengebied. Het werd militair oefenterrein. Aan woningbouw werd toen nog niet gedacht.

Toch, Architect Bakema presenteerde al in 1965 een plan voor Amsterdam om een keten van eilanden te ontwikkelen ten oosten van het stadscentrum. Om er woontorens in een groene omgeving met zicht op het water te bouwen.
De wederopbouwtijd na de tweede wereldoorlog veroorzaakte een bevolkingsexplosie en een honger naar nieuwe woningbouwlocaties. De gemeente Amsterdam zette haar zinnen op de Bijlmermeer, en later, toon suburbaan wonen en laagbouw de trend werden, op de ontwikkeling van Almere.

Het plan van Bakema verdween in de kast. Pas vanaf 1990 kwam IJburg op de tekentafel. Zonder hoge woontorens. Die kwamen terug in de plannen voor het nabijgelegen Zeeburgereiland, dat nu volop in ontwikkeling is. Compacte hoogbouw op een eiland met uitzicht op water. Waar heb ik dat eerder gezien? Hongkong, Shanghai, Singapore. Ja, ik was daar eerder dan hier.