De tijd van de zwarte farao's

25 november 2017 - Khartoem, Soedan

Er is een land met nog meer piramides dan Egypte. Een land waar ooit een van de topbeschavingen van de wereld leefde. Nubië, bakermat van de zwarte farao's. Ik ben in Soedan, op zoek naar de restanten van het machtige koninkrijk Koesj, de eerste beschaving van zwart Afrika.

Het is half 7 ‘s ochtends. Omar, mijn chauffeur zegt dat de rit naar de koningsstad Meroë bijna vier uur gaat duren. Niet vanwege de afstand, die is maar 200 kilometer naar het noorden vanaf  de hoofdstad Khartoum. Het zijn de slechte weg en de vele checkpoints onderweg. “Tel ze maar”, zegt hij, we komen er zeker tien tegen. Naast hem ligt een stapeltje kopieën van mijn travel permit. En zowaar, hij slijt ze allemaal onderweg.

P1140533P1140542


 

Meroë was tussen 800 voor Christus en 350 na Christus de zuidelijke hoofdstad van het koninkrijk Koesj.  Dat koninkrijk besloeg een gebied langs de Nijl van 1000 kilometer en had een miljoen inwoners. Meroë was de hoofdstad van een koninkrijk met een hoge graad van beschaving. Het eigen schrift dat zij hadden is nog steeds niet helemaal is ontcijferd. “Daar”, wijst Omar. In de verte toornen de toppen van de piramides boven een zandduin uit.

Een klim door het mulle zand en ik sta oog in oog met de oude bouwwerken. Uniek zijn ze, verklaard tot werelderfgoed door de UNESCO.  Ik tel er en stuk of tien. Totaal heeft Soedan er meer dan 200. Niet zo groot en hoog als die in Gizeh, maar prachtig en eenzaam gelegen in een vlak landschap van rood zand. Zover het oog rijkt. Ik ben niet alleen hier. Er zijn nog drie Soedanese toeristen, een Amerikaan en een groep arbeiders die werken aan de restauratie van het gravencomplex. Verder niemand.  Wat een uitzicht en een stilte. Geen hekken om de piramides, je kunt ze aanraken. En erin. Vol wandsculpturen van Nubische koningen en goden.  Ze ogen Egyptisch. En dat is niet vreemd. Lange tijd heersten de koningen van Koesj over Egypte. Het was de tijd van de zwarte farao's.

P1140539P1140561

De grensstreek tussen Egypte en Soedan is duizenden jaren een conflictgebied geweest tussen de Egyptische heersers en die van Nubië. De nauwelijks te passeren watervallen in de Nijl en de dorre woestijn eromheen vormden een natuurlijke barrière tussen koninkrijken. Die lijn tussen het huidige Egypte en het huidige Soedan is een van de langs bestaande grenzen ter wereld.

Niet ver van de piramides ligt een oude ijzersmelterij. Het koninkrijk Koesj stond bekend om de productie van ijzer van hoge kwaliteit. Het was het Birmingham van Afrika. Trots toont Dr Jane Humphris, verbonden aan de University College London en leider van de archeologische expeditie hier, me de recentste opgravingen. Ze neemt me mee naar een half afgegraven heuvel. Daar in de hitte van de middagzon kijk ik in een grote diepe kuil met enorme aarden potten. Jane is niet voor niets trots. Ze heeft met haar team ontdekt dat de smelterij van zeker 6000 voor Christus dateert. Een unicum voor donker Afrika.

P1140646P1140651

Een van de grote steden in het koninkrijk Meroë was de stad Naqa. Vanaf de hoofdweg naar Khartoem  een uur rijden naar het oosten over zandsporen. Hoewel al aan het begin van de negentiende eeuw ontdekt, worden hier pas sinds onze millenniumwisseling opgravingen gedaan. Een van de mooiste objecten is de tempel van Amon, de koning der goden. Hier ben ik echt alleen.  Dit is indrukwekkend. Een rij trotse leeuwen wijst de toegang tot de eigenlijke tempel.  Boven hun fiere koppen zie ik de maansikkel aan de hemel. Vlakbij kijkt Apedemak, de Nubische godheid met leeuwenkop fier en standvastig voor zich uit. Zijn afbeelding, groot uit steen gehouwen op de muur van de voor hem opgerichte tempel, heeft meer dan 3000 jaar geschiedenis in perfecte staat doorstaan. Precies zoals hij kijkt: onverwoestbaar.

Natuurlijk kon het koninkrijk Koesj niet altijd blijven bestaan. In de laatste eeuw voor Christus werd het rijk door de Romeinen aangevallen. Hoewel de Koesjieten vrede sloten met de nieuwe heersers, begon het ooit zo machtige koninkrijk langzaam in aan kracht in te boeten. Tegen 600 na Christus was het compleet verdwenen. Op de indrukwekkende ruïnes na. Van de Egyptenaren keken de Koesjieten het bouwen van stenen piramides af. Hadden ze dat niet gedaan, en de traditionele bouwstijl van leem aangehouden, was er misschien niets overgebleven van dit machtige rijk.


P1140628P1140584

Noord tegen zuid, zuid tegen noord. Egypte bleef Egypte. Nubië ging op in Soedan.  Ruim 50 jaar nadat Soedan in 1956 een onafhankelijk land werd, barstte er een nieuw noord-zuid conflict uit. Ditmaal een binnenlands conflict. 1000 kilometer ten zuiden van de grens met Egypte werd een nieuw lijn getrokken die Soedan in een noordelijk islamitisch en een zuidelijk christelijk deel opsplitste. 

P1140689