Already great

2 augustus 2019 - Toronto Pearson International Airport, Canada

'Canada is already great'. De tekst op de felrode cap van een schalks lachende zeventiger behoeft geen toelichting. Toch krijg ik uitleg als ik een praatje met hem maak op de parkeerplaats voor het hotel. "Dit gaat over Trump, weet je"
'Canadezen kunnen heel zelfvoldaan zijn', was de stelling van drie Canadese hoogleraren in een interview dat een paar jaar geleden te lezen was in dagblad Trouw. Dat is wel te begrijpen van een volk dat leeft in welvaart en in de luwte van de grote, onrustige wereldpolitiek. Ze hebben het mooi voor elkaar. 

IMG-6285

Maar hoe geweldig is Canada precies? Als je mijn mening vraagt: die is niet helemaal objectief. Ik ben voor de derde keer in dit enorme land dat 242 maal groter is dan Nederland.  En ben er 'slechts' in de hoedanigheid van reiziger. Geen goed fundament om een diepgravend oordeel te hebben. Maar ik zeg het toch: Canada is een heerlijk land. De mensen, het rustige tempo, de prachtige natuur, het gemak van alles. 
Een welvarend land waar bijna iedereen het goed heeft en gelukkig is. Waardoor iedereen aardig doet en ontspannen met elkaar omgaat. Zo mooi kan het niet zijn? Nou, moet je de kop lezen van het artikel van Olaf Tempelman in De Volkskrant een jaar geleden: 'Canada: het enige goede land dat de wereld nog heeft.'

IMG_20190820_210959

Canada staat in de top van meest welvarende landen ter wereld. Er is dus een objectieve indicator die mijn beeld bevestigt. Het heeft ook een plek in de top 10 van landen met de hoogste kwaliteit van leven. Hier komt naast welvaart het welbevinden om de hoek. De 'Canadian Index of Wellbeing' (CIW) is een weergave van tal van indicatoren op het gebied van gezondheid, milieu, gemeenschapszin, onderwijs, cultuur, naast indicatoren over inkomen en werk. Het gedachtengoed rond het Bruto Nationaal Geluk, waar ik 15 jaar geleden naar aanleiding van een bezoek aan Bhutan kennis mee maakte, heeft zijn weg gevonden naar tal van overheden van Westerse landen. Het feit dat Canada zo'n monitor heeft, zegt al veel. Honderden Canadezen hebben in een uitgebreid interactief proces een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de CIW.  
Het zal niet verbazen dat Canada goed scoort. Een lage werkeloosheid, een relatief gezonde leefomgeving, betaalbare huisvesting, een hoge veiligheidsbeleving en gezondheidsbeleving en last but not least een hoge score voor de tevredenheid over het leven in algemene zin. 

IMG-6055Alle Canadezen die ik spreek zijn behoorlijk happy met hun land. Immigranten nog het meest. "Oké, sommigen vinden ons land misschien een beetje saai, maar je kunt hier je kinderen veilig laten opgroeien en je hebt hier ruimte en rust" zegt de uit Israel geëmigreerde taxichauffeur tegen me. "Het eerste jaar hier was moeilijk, maar nu ik vast werk heb en een eigen huis is het leven zeer goed."

Ik moet denken aan mijn oom die in de jaren vijftig op de grote golf uit Nederland naar Canada emigreerde. Gewoon gestart als fabrieksarbeider, in no-time als ondernemer een welvarend leven opgebouwd met ruimte om de politiek in te gaan. Tegelijkertijd zag hij hoe in Nederland de inkomens minder hard stegen maar de verzorgingsstaat zich des te sneller ontwikkelde. Om uiteindelijk na enkele tientallen jaren te concluderen dat het verschil tussen onze beide landen niet erg groot was. Dat klopt met de cijfers. Kijk naar de Human Development Index van de Verenigde Naties en je ziet dat Canada en Nederland ongeveer op dezelfde positie in de ranglijst van landen staan. Rondom plaats 10. Net als de Verenigde Staten trouwens. 

Relativerende of kritische opmerkingen over Canada kwamen tot voor kort eigenlijk alleen uit het land zelf.  Zoals in het interview met de drie Canadese hoogleraren. Zij gaven aan dat Canada maar heel weinig vluchtelingen opneemt, of verhoudingsgewijs minder geld aan sociale voorzieningen en gezondheidszorg uitgeeft dan de grote buur de VS. Obesitas is een serieuze bedreiging voor de volksgezondheid. Net als in de VS valt me op hoeveel mensen hier te zwaar zijn. Meer dan 50 procent van de volwassenen en eenderde van de kinderen heeft overgewicht. 
Helemaal perfect is Canada dus niet.  

1190893

Is dit fijne land ook 'already great' in haar relatie met andere naties? Lang is Canada onzichtbaar geweest op het toneel van de wereldpolitiek. Dat veranderde drastisch in de Tweede Wereldoorlog. Zeker Nederland heeft dat gemerkt. De koninklijke familie vond een veilige haven daar aan de andere kant van de oceaan en Canadese troepen waren de bevrijders van ons land. Dit jaar alweer 75 jaar geleden. Reken maar dat we ze geweldig vonden. Massaal kochten Nederlanders in de jaren vijftig een enkeltje Canada om er zich voorgoed te vestigen. 

De verhouding  met ons land zat en zit wel goed. Die met de Verenigde Staten is altijd een complexe geweest. 
In Saint John staat de Martello toren fier als een nationaal historisch monument. De lompe ronde toren, waarvan er heel wat zijn gebouwd in de voormalige Britse kolonieen, was in het begin van de 19e eeuw een belangrijk verdedigingswerk tegen een potentiele aanval uit de Verenigde Staten. Een conflict over de handel tussen Amerika en Europa leidde tot een oorlogsverkklaring tussen de nieuwe Verenigde Staten en het Britse koninkrijk. Die oorlog  dreigde op Canadese bodem uitgevochten te worden. En gevochten is er. Toronto, dat toen nog York heette werd door de Amerikanen platgebrand. Andersom staken de Brits-Canadezen het Witte Huis in Washington in de fik. Gelukkig liep de boel niet veel verder uit de hand. In 1814 sloten de Amerikanen en Britten in de stad Gent een vredesakkoord. Sindsdien is de relatie tussen Amerika, Groot-Brittanie en Canada vriendschappelijk.

12100731210058

Al ging dat ongemakkelijke gevoel bij de Canadezen over de schaduw van de Verenigde Staten waarin hun land kwam te staan nooit helemaal weg, de twee konden niet meer zonder elkaar. Neem de 9000 kilometer lange grens tussen beide landen die nauwelijks verdedigbaar is. Het maakte samenwerking wel heel wenselijk. Die militaire samenwerking kwam er. Ook op economisch gebid werden de banden sterker. Niet vreemd, de meeste Canadezen wonen in een strook van 200 kilometer langs de Amerikaanse grens. In 1994 werd een vrijhandelsakkoord tussen de twee reuzen gesloten. 
Sinds de komst van president Trump lijken de Canadezen zich meer af te zetten tegen hun zuiderburen. Canada is het niet eens met het Amerikaanse inreisverbod voor mensen met paspoorten uit landen als Jemen, Iran en Soedan. Recent stond in het NRC een veelzeggend artikel over een bibliotheek precies op de grens tussen de VS en Canada waar Amerikanen van Iraanse herkomst hun familieleden uit Iran, die wel naar Canada kunnen reizen, heimelijk ontmoeten. De discussies over handelsvoorwaarden en het economisch beleid zijn ook feller geworden. 'America first' betekent Canada second, simpel gezegd. Kritiek van de Canadese premier op het beleid van de regering Trump kwam hem vorig jaar op een snoeiharde tegenreactie te staan. 'Mes in de rug' en dat soort uitspraken. Het lijkt erop dat de Verenigde Staten toch meer rekening zullen moeten gaan houden met de mondiger geworden bovenbuurman. 

Ik ben wat vaker in de VS geweest dan in Canada, maar vind dat de twee landen veel op elkaar lijken. Zeker vanuit het perspectief van een reiziger. Wijdse natuur, veel ruimte, comfort en vooral heel veel leuke, gastvrij mensen. 
Canada is net wat rustiger en zachter. Van achter het vliegtuigraam zie ik de hoge CN Tower als we de luchthaven van Toronto naderen. Het beroemdste landmark van de stad. Tien jaar terug stond ik op boven op dat ding de verte in te kijken. Bij helder weer kijk je moeiteloos de VS in. Oog in oog. Twee bijzondere landen. Vooruit, de ene is 'already great', de ander zal het hopelijk kunnen blijven. 

1210207

Foto’s

1 Reactie

  1. Jeannette Quast:
    21 augustus 2019
    Ha Tom, weer een mooi reisverhaal. Leuk dat je dit nog steeds doet. Groeten, Jeannette Quast