Meer of minder overheid

Dit is niet de beste dag voor president Trump. Zojuist heeft het Congres het wetsvoorstel om de zogenaamde Obamacare af te schaffen weggestemd. Op de talrijke tv schermen op Washington Dulles airport zie je de uitgebreide verslaglegging door CNN. Trumps belangrijkste verkiezingsbelofte lijkt niet ingelost te worden. 
Wilt u meer of minder overheid? Dat is waar de strijd tegen Obamacare, een ziektekostenverzekering voor elke Amerikaan, om gaat. Want Donald Trump kwam aan de macht dankzij de steun van vele Amerikanen voor het terugdringen van  overheidsbemoeienis, of die nu goed bedoeld is of niet. 

Waar  komt dat anti-overheidssentiment vandaan? Amerika, het land van pioniers, vrijgevochten van het juk van een koloniale overheerser. Gevuld met emigranten die de armoede en kansloosheid in hun eigen land zat waren. Die door hard te werken, kansen te pakken en opoffering een nieuw bestaan hebben opgebouwd. En zo de Amerikaanse droom hebben gecreëerd. Een droom die nog steeds voortleeft, zelfs al is ze voor velen een illusie. Van de overheid kan niets goeds komen. Dat vinden zelfs groepen Amerikanen die juist gebaat zouden zijn bij steun van de overheid. Om werk te vinden, een inkomen te vergaren, of een dokter te bezoeken. Wel of geen sterke federale overheid? De meningen staan lijnrecht tegen over elkaar. En dat staan ze al sinds het ontstaan van de Verenigde Staten. 

Een van de grootste voorstanders van een sterke federale overheid was Alexander Hamilton. Hij behoorde tot de groep Founding Fathers van Amerika.  

Een half jaar geleden was ik op het eiland Nevis. Een stip in in de Caribische zee. Het maakt deel uit van St. Kitts en Nevis, het kleinste land op het Westelijk halfrond. Lang was het een Britse kolonie, in 1983 werd het zelfstandig. Van de totaal 50.000 inwoners die het land telt wonen er 12.000 op Nevis. Hier werd 260 jaar geleden, in 1757 Alexander Hamilton geboren. In de hoofdstad Charlestown is zijn mooi gerestaureerde geboortehuis nog te bezoeken. Het is nu een historisch museum. Alexander​, zoon van een Schotse vader en moeder met Franse en Britse roots was al jong wees. Hij groeide op bij een familie van rijke handelaren en kreeg de kans om te gaan studeren in New York. Daar begon zijn carrière. Eerst als rechterhand van generaal George Washington, de latere president, tijdens de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog.  Daarna werd hij gekozen tot lid van het Congres. Hij trouwde met Elisabeth Schuyler, van Nederlandse afkomst. Hamilton was voorstander van een sterke nationale staat. Alleen op die manier kon Amerika in zijn visie de positie van onafhankelijke natie waarmaken. Het waren geen loze woorden. Later in zijn carrière richtte hij de Bank of the United States op, het instituut dat de financiële huishouding van het land ging reguleren. Ook de invoering van de Amerikaanse dollar als nationale munt staat op het conto van deze Founding Father. Je komt hem tegenwoordig tegen op elk tien dollar biljet dat door je hand gaat. Hamilton, die tot de bovenlaag van het sterk industrialiserende noordoosten van Amerika behoorde, geloofde dat de industrie en niet de landbouw de basis vormde voor de groei van het land. Een sterke nationale overheid zou de industriële groei moeten ondersteunen. 

Precies 230 jaar geleden zette Alexander Hamilton namens de staat New York zijn handtekening onder het belangrijkste document van de Verenigde Staten: de grondwet. Van de Superintendent of Documents van het Government Printing Office krijg ik een papieren exemplaar toegestuurd. Een handzaam klein boekje met de tekst van de Onafhankelijkheidsverklaring en alle artikelen van de grondwet, plus amendementen. Dat Hamilton de grondwet ondertekende was niet vreemd. Hij was de auteur van een concept dat grotendeels werd overgenomen in de definitieve versie. 

Thomas Jefferson, tijdgenoot van Hamilton, en de derde president van de Verenigde Staten, was Hamiltons tegenstander in visie op de rol van de overheid. Jefferson, afkomstig uit het agrarische Virginia, was voorstander van een kleine en decentrale overheid. De macht moest bij de afzonderlijke staten liggen, de bemoeienis van de federale overheid beperkt tot het hoogst noodzakelijke. De economische en politieke scheidslijn tussen het agrarische zuiden en het industriële noorden was aan het eind van de 18e eeuw al zichtbaar. De basis voor de Amerikaanse burgeroorlog en de blijvende politieke tweedeling was al vroeg gelegd. Kijk anno 2017 naar de politieke kaart van Amerika en je ziet een bijna ongewijzigd beeld: een concentratie van rode republikeinse staten in het zuiden en midden, en van blauwe democratische staten in het noordoosten. 

Hamilton was goed in vijanden maken. Het zou hem het leven kosten. In 1800 wist hij het voor elkaar te krijgen dat Aaron Burr, een advocaat uit New York, geen presidentskandidaat werd van de Republikeinse partij. Hij deed dat door zijn voorkeur uit te spreken voor de kandidatuur van zijn eerdere rivaal Jefferson, het minst erge van twee kwaden in zijn visie. Vier jaar later blokkeerde hij ook de verkiezing van Burr tot gouverneur van New York. Kort daarna ging het gerucht dat Hamilton Burr had zwart gemaakt tijdens een diner. Burr voelde zich aangetast in zijn eer. En wat deed een man van eer dan in die tijd?  Hij daagde zijn tegenstander uit voor een duel. Met pistool, zoals dat in die tijd ging. Hamilton kon niet weigeren en werd dodelijk gewond. Ook Obamacare had de man niet kunnen redden. 

Het is druk op het vliegveld van Washington. Met mooi lichtgevende billboards wordt reclame gemaakt voor de hoofdstedelijke luchthaven. Toegegeven, het vliegveld functioneert. De keuze om in deze streek een nieuwe hoofdstad van de Verenigde Staten te bouwen was een compromis tussen de noordelijke en zuidelijke staten. Een compromis dat werkte. Net zoals er een compromis tussen Obamacare en Trumpcare zal komen. Maar het extreme verschil in visie op de overheid zal iets typisch Amerikaans blijven.